Pokiston va AQSH o‘rtasidagi diplomatik aloqalarda yangi bosqich boshlangan ko‘rinadi. Pokiston qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni, feldmarshal Asim Munirning AQSH Prezidenti Donald Tramp bilan Oq Uyda o‘tkazgan yakkama-yakka uchrashuvi bu yo‘nalishdagi muhim burilish sifatida baholanmoqda.
Pokiston harbiylarining bayonotiga ko‘ra, 2025-yil iyun oyida bo‘lib o‘tgan mazkur uchrashuv dastlab bir soatga mo‘ljallangan edi, biroq u ikki soatdan ortiq davom etdi. Uchrashuv rasmiy tushlik paytida Kengashlar zalida boshlangan va so‘ngra Oval kabinetda davom etgan. Bu holat ikki davlat o‘rtasida avvalgi yillarda kuzatilgan diplomatik sovuqlikdan so‘ng iliqlik muhitining yuzaga kelayotganidan dalolat beradi.
Biroq, ekspertlar fikricha, bu iliqlik muqarrar davom etishiga to‘sqinlik qilayotgan ikkita asosiy geosiyosiy omil mavjud: Eron va Xitoy.
Pokiston bugungi kunda Xitoyning “Bir kamar, bir yo‘l” tashabbusidagi eng muhim strategik sheriklaridan biridir. Ayniqsa, CPEC (Xitoy–Pokiston Iqtisodiy Koridori) loyihasi doirasida mamlakatga $60 milliarddan ortiq investitsiyalar yo‘naltirilgan. Pokiston bu loyihani o‘z iqtisodiyotining tayanchi va infratuzilmaviy najoti sifatida ko‘rsa, AQSH ushbu tashabbusni Xitoyning mintaqaviy va global miqyosdagi geoiqtisodiy ta’sirini kuchaytirish vositasi sifatida baholaydi.
Bundan tashqari, Xitoy Pokistonga zamonaviy harbiy texnika — jumladan, dronlar, qiruvchi samolyotlar va sun’iy yo‘ldosh texnologiyalarini eksport qilib kelmoqda. Bu esa AQSH-Pokiston harbiy aloqalari chuqurlashuviga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ayniqsa, AQSH Hindistonni o‘zining asosiy strategik hamkori sifatida ko‘rib, mintaqadagi kuchlar muvozanatini Xitoy-Pokiston blokiga qarshi shakllantirmoqda. Pokiston esa har ikki tomon bilan teng masofadagi diplomatik yondashuvni saqlashga urinmoqda.
Yana bir muhim masala — Eron omili. AQSH–Eron munosabatlari keskin sanksiyalar, yadro dasturi va mintaqaviy xavfsizlik tahdidlari doirasida shakllanayotgan bir paytda, Pokiston Eron bilan chegaradosh va mintaqaviy xavfsizlikni muvofiqlashtirishda hamkorlikka intilmoqda. Balujiston masalasi, chegaraviy to‘qnashuvlar va diniy ziddiyatlar mavjud bo‘lsa-da, Islomobod Tehron bilan diplomatik aloqalarni yopmay, balki muvozanatli hamkorlikni davom ettirmoqda. Bu esa Vashington nuqtai nazaridan xavotirli jihat sifatida qaralmoqda.
Mazkur geosiyosiy manzara shuni ko‘rsatadiki, Pokiston ayni damda ikki global kuch – AQSH va Xitoy o‘rtasida strategik muvozanatni ushlab turishga urinmoqda. Shu bilan birga, Eron bilan yaqin mintaqaviy aloqalarni ham saqlab qolishga intilmoqda. Asim Munir kabi harbiy rahbarlar uchun bu holat yirik kuchlar bosimiga duch kelgan holda muvozanatli diplomatiya yuritish zaruratini keskinlashtiradi.
Vashington va Pekin o‘rtasidagi global raqobat sharoitida Islomobodning qaysi tomonni tanlashi emas, balki qanday qilib ikki tomon bilan bir vaqtda manfaatli aloqalarni ushlab qolishi — kelajakdagi tashqi siyosatining sinov nuqtasiga aylanmoqda.
